Wanneer je fysiek niet lekker in je vel zit zal je daar mentaal, vroeg of laat, last van ondervinden, of als dit andersom zo is. Dit geldt niet alleen voor mensen maar ook voor honden. Binnen de professionele wereld worden beide nogal eens van elkaar gescheiden, maar wij zijn er heilig van overtuigd dat het één niet zonder het ander kan. Regelmatig roepen wij de hulp en ondersteuning in van collega’s die zich bezighouden met het fysieke deel van de hond. In dit artikel 3 experts aan het woord: Virginia de dierenarts, Iris de osteopaat en Sandra de masseur.
Regelmatig hoor ik de opmerking: “Hondenmassage, is dat geen overbodige luxe? Ik kroel en aai mijn hond regelmatig.” Dat is natuurlijk fantastisch! Toch stel ik dan ook altijd de vraag: “En als je dit doet, doe je dit ook bewust? Sandra Schoppers van K9 Mind & Motion is gediplomeerd kynologisch massage therapeut. Zij weet als geen ander wat voor effecten massage, bewust aanraken en observeren voor positieve effecten op de hond kunnen hebben. Lichamelijk, maar ook mentaal. In de wetenschap wordt er ook steeds meer bekend over de emoties bij honden en hoe belangrijk het is om een goede balans te hebben in de positieve en negatieve emotionele systemen. Sandra: ‘Het nut van aanraking is al geruime tijd door de wetenschap bewezen. Het maakt onderdeel uit van één van de positieve systemen in de hersenen en kan daarmee meer balans brengen in de emoties van de hond. Aanraken kan ook een negatieve associatie hebben gekregen door eerder opgedane nare ervaringen. Als we in communicatie met de hond positieve aanrakingen kunnen introduceren, volgt een positieve associatie en volgt de doorwerking op het zenuwstelsel en alle lichamelijk processen die daarmee in verbinding staan.’
De fysieke gesteldheid van een hond is erg belangrijk in het functioneren van je hond. Evenwicht en balans zijn belangrijke pijlers in het leven van ons en in het leven van honden. Het verstoren van het evenwicht komt vaak door meerdere oorzaken. Een gezond lichaam kan wel tegen een stootje, maar een overbelast en verzwakt lichaam krijgt het moeilijker om de balans te herstellen. Stel je nu voor dat de belastbaarheid van een hond is als een grote emmer. Elke belasting vult de emmer. Als er weinig gebeurt om de emmer te legen, is het een kwestie van tijd dat de emmer gaat overlopen. In dat geval zal er ergens in het lichaam een symptoom of klacht ontstaan. ‘De kunst als eigenaar is om deze signalen die je hond jou geeft te gaan herkennen. Belangrijk is om veranderingen in gedrag of beweging te leren signaleren.’ vertelt Iris van der Slot, dier osteopaat. ‘Op jonge leeftijd wist ik dat ik osteopaat voor dieren wilde worden. Ik ben hiervoor eerst humaan fysiotherapie gaan studeren en heb een aantal jaar werkervaring opgedaan. Daarna ben ik mijn droom gaan volgen en ben ik de opleiding osteopathie voor dieren gaan studeren op het 'International College for Research on Equine Osteopathy' (ICREO). Na het succesvol afronden van deze opleiding ben ik mijn eigen praktijk gestart.’
Osteopathie is een manuele behandelwijze, waarbij de grondlegger op zoek is gegaan naar samenhang tussen ziektes en mogelijke oorzaken en richtte zich erop het lichaam zo te behandelen zodat het zich van binnenuit zou herstellen. Een goede osteopaat werkt holistisch. Dit houdt in dat een osteopaat naar het lichaam in zijn geheel kijkt en onderzoekt, ongeacht wat de klachten zijn. Vrijwel alle structuren in het lichaam zijn anatomisch of functioneel met elkaar verbonden. Dit kan ervoor zorgen dat de werkelijke oorzaak van een klacht ergens anders vandaan blijkt te komen dan gedacht.
In de huidige tijd weten dierenartsen en holistische werkende beroepen elkaar steeds beter te vinden. Een van de artsen die wél open staat voor samenwerking en verwijzing is dierenarts Virginia Kaat. Sinds een aantal jaar werkt zij samen met De Hondenkaravaan, waarbij gezamenlijke consulten gedaan worden om de hond zowel fysiek als mentaal te observeren. ‘Tijdens mijn studie heb ik alle mogelijke vakken, bijvakken, keuzeweken etc. die er waren in de richting van gedrag en dierwelzijn gevolgd. Zo heb ik mij hier al tijdens mijn studie meer in kunnen ontwikkelen. Dus waar het voor collega’s vaak moeilijk is om gedragsproblemen te herkennen of ermee te dealen had ik al bij het starten van mijn carrière wat handvatten om hiermee om te gaan.’ Nu een aantal jaar praktiserend merkt Virginia dat ze erg aangetrokken wordt zich binnen haar vak meer te gaan specialiseren op gedrag. ‘Het is ook zo mooi om in de praktijk hier aandacht aan te kunnen besteden en mooie resultaten bij te zien. Zo had ik bijvoorbeeld een jaar geleden een hele lieve jonge hond die altijd vrolijk binnenkwam bij ons en het nooit vervelend vond. Tot ze oorklachten ontwikkelde, waar ze een oor spoeling voor nodig had. Sindsdien was ze erg angstig en de eerste keer dat ze bij mij kwam wilde ze zelfs uit angst happen. Samen met de eigenaresse zijn we gaan trainen en zijn ze elke paar weken bij mij gekomen om met geduld, liefde en veel snoepjes een band op te bouwen met mij. Op deze manier hebben we haar weer kunnen laten wennen aan op een positieve manier naar de kliniek te komen, alsook de onderzoeken van een dierenarts en op tafel moeten. Nu kent en vertrouwt ze mij en is het zo mooi om te zien dat ze vrolijk op me afkomt als ze binnenkomt.’
Virginia heeft afgelopen zomer samen met het Hondenkaravaan team meegedaan aan een bijscholing in Tellington T-Touch, een trainingstechniek waarbij gekeken wordt naar verandering van gedrag door aanraking van zenuwbanen. Met haar wetenschappelijke insteek leverde dit goede gesprekken op, met nieuwe inzichten voor zowel ons als voor haar beroepspraktijk. Toch mist zij soms ook snelle en effectieve wegen om door te kunnen verwijzen naar andere professionals die zich met het fysieke gestel bezighouden. ‘Daar zijn echt nog wel stappen in te zetten. Ik hoop dat we met Villa Hondenkaravaan een mooi voorbeeld kunnen gaan neerzetten’. Virginia gaat vanaf de Villa onderdeel worden van het vaste Hondenkaravaan team. ‘Zonder weg te gaan bij Dierenkliniek Ridderkerk hoor, want daar is het nog veel te leuk’.
Maar wanneer ga je nu naar een dierenarts, naar een osteopaat of naar een masseur? Het mooie aan de disciplines is dat ze naast elkaar kunnen werken en elkaar kunnen versterken. Een osteopaat zou een mooie verwijzing vanuit de dierenarts kunnen zijn wanneer een dier volledig gecheckt is, maar er geen duidelijke verklaring voor de klachten boven zijn gekomen. Een osteopaat kijkt meer naar het geheel van het lichaam (bestaande uit spieren, gewrichten, zenuwen, bindweefsel, doorbloeding en organen) en de samenhang tussen structuren. Iris: ‘Denk bijvoorbeeld eens aan een hond die geleidelijk aan steeds wat stijver is gaan bewegen of zelfs na een training wel eens mank loopt. Als eigenaar ben je al eens naar de dierenarts geweest, die heeft foto’s gemaakt van zijn poot en zijn rug, maar er was niks te vinden. Toch gaat hij steeds moeizamer bewegen. Je hebt al vaker aan zijn poot gevoeld, maar je kunt niks ontdekken. De kans dat het vanuit zijn poot zelf ontstaan is, is mogelijk maar de oorzaak kan ook ergens anders zitten, bijvoorbeeld in zijn rug. Vanuit de rug sturen de zenuwen bijvoorbeeld ook zijn poten aan. Wervelblokkades in de rug kunnen er dus ook voor zorgen dat je hond soms mank loopt. Door een osteopathische behandeling wordt de balans in het lichaam hersteld zodat het zelfstandig weer in staat is om te herstellen. Het lichaam beschikt namelijk over een zelf herstellend vermogen en past zich continu aan de gevraagde omstandigheden. Indien alle weefsels binnen het lichaam weer optimaal bewegen, worden de voorwaarden voor herstel gecreëerd. Dit is vervolgens terug te zien in het gedrag van jullie hond. Dit zal uiteindelijk ook zorgen voor weer een betere samenwerking en harmonie tussen eigenaar en dier.’
Een kynologisch masseur is een complementaire aanvulling voor een osteopaat. Waar de osteopaat zich richt op alle gebieden en daarbij ook dieper gaat (tot aan de organen) richt de masseur zich op het verbeteren van de doorbloeding, afvoeren van afvalstoffen of bijvoorbeeld verlagen van spierspanning. Dit gaat vaak lokaal. Bewust aanraken door de masseur geeft warmte aan het lichaam en prikkelt alle functies van het zenuwstelsel. Het is niet alleen bedoeld voor wellness, maar juist ook voor stressreductie en onderhoud bij bewegingsproblemen en sport. Voor dit laatste biedt het een welkome aanvulling. Na het sporten met de hond biedt het ondersteuning voor het herstel van het lijf. Maar niet alleen bij sporten, ook bij training. Want hoewel sommige vormen van training fysiek laagdrempelig lijken kan het toch de nodige spanning met zich mee brengen. Voor het lichaam, maar dus ook voor de geest. Opzoek naar een gekwalificeerde massage therapeut in de buurt? www.palpabel.nl.
‘Door bewust aan te raken ga je ook meer voelen, bijvoorbeeld of de hond ergens erg warm of koud is of een hoge of juist lage spierspanning heeft. Wat wij veel tegenkomen bij honden met stress, is een warm hoofd en warme oren. Bij honden met heupdysplasie kun je vaak een stijf bekken voelen en verhoogde spanning van de hamstrings. Als je weet waar de aandachtspunten zitten, kun je er gericht op leren werken.’ licht Sandra toe.
Herkenning van klachten is belangrijk. Merk je dat jouw hond afwijkend gedrag laat zien, kijk dan of behandeling door een specialist nodig is. ‘Als je als mens bijvoorbeeld rugklachten hebt dan ga je naar de huisarts, de fysiotherapeut, de osteopaat of een medisch specialist.’ vertelt Iris. ‘Een hond kan echter verbaal niet aangeven dat hij klachten heeft, als eigenaar kun je aan gedrag of andere signalen wel merken dat er wat speelt. Weten wat jouw hond zegt en aangeeft is hierin waardevolle informatie. Herkenning van mogelijke verandering in gedrag is hierin enorm belangrijk. Gedrag is een uiting van een hond waarbij hij duidelijk of subtiel iets aangeeft. ‘
Vertrouw je het niet, blijf er niet te lang mee rond lopen. Je dier zal je dankbaar zijn!
Sandra Schoppers
www.k9mindandmotion.nl
Beroepsvereniging Palpabel
Iris van der Slot
www.dierenosteopaatzuidholland.nl
Virginia Kaat
www.dierenkliniekridderkerk.nl